Op de Kinderboerderij Rivierenhof staat er een bunker uit WOII die in de moestuin lege ruimte innam. Met een gerichte interventie heeft een internationale groep studenten en docenten architectuur, bouwkunde en design deze onbenutte ruimte geherinterpreteerd en geactiveerd. Met houten, herwonnen elementen uit de havenindustrie en eenvoudige, nauwkeurige handwerktechnieken werd de bunker een avontuurlijk uitkijkpunt met landmarkwaarde. Deze herwonnen ruimte krijgt een sociale invulling als centrale plek op het erf.

Oorlogssporen in het Rivierenhof

De bunker in de moestuin van de Kinderboerderij werd tijdens de tweede wereldoorlog gebouwd als onderdeel van de Duitse Erla-fabriek. In het Rivierenhof zijn er overgebleven oorlogssporen van zowel de bezetting als de bevrijding. Naast een bunker en een brandweergebouw, legde de bezetter hier ook schuilkelders aan tegen luchtbombardementen. Kapotte Duitse oorlogsvliegtuigen kwamen met de trein in Mortsel aan en werden, zonder vleugels, het Rivierenhof in gereden. Eenmaal hersteld, gingen ze naar het vliegveld van Deurne voor een testvlucht.

De 3 grote fabrieksloodsen langs de Parkweg waar enkele honderden Erla-arbeiders Duitse oorlogsvliegtuigen herstelden en monteerden zijn er niet meer. Na de bevrijding in september 1944 namen Engelse soldaten het Rivierenhof over. Ze gebruikten het park als verzamelplaats voor oorlogsmaterieel uit de regio. De fabrieksloodsen werden in 1947 afgebroken en in de haven heropgebouwd. Het Rivierenhof werd opnieuw ingericht als openbaar park.

Verleden en toekomst Kinderboerderij

De huidige Kinderboerderij in het Rivierenhof voorzag in de 18e en 19e eeuw de eigenaars van het kasteeldomein van voedsel. Nadat de provincie Antwerpen het landgoed aankocht in 1921 en in 1923 de poorten opende als allereerste provinciaal domein van het land, deed het erf tot 1975 dienst als modelboerderij voor de nabijgelegen landbouwschool. De afgelopen 45 jaar heeft de Kinderboerderij zowat alle Antwerpse stadskinderen via recreatieve bezoekjes en educatieve lesprogramma’s met de klas laten proeven van het boerenleven.

De provincie Antwerpen blijft investeren in de kwaliteit, het duurzaam beheer en het aansluiten bij de bezoekers van het Rivierenhof en zijn Kinderboerderij. Als Levend Erfgoedhof versterkt het de erfgoedcollectie op duurzame wijze en met een brede insteek vanuit zowel wetenschappelijk, als educatief en cultuurhistorisch perspectief. Ook faciliteert de Kinderboerderij initiatieven van externe partners die haar doelen van kwaliteitseducatie en duurzame evenementen ondersteunen.

Eveline Sierens, teamverantwoordelijke publiekswerking Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen, bedankt dan ook de studenten en docenten van de UAntwerpen summer class die duurzaam hebben bijgedragen aan de kwaliteit van het Rivierenhof. Sierens: “Vanuit de principes van de circulaire economie, met eenvoudige middelen en de gegeven materiaaleigenschappen is hier in twee weken tijd contextuele architectuur ten dienste van de samenleving ontwikkeld en gebouwd. Het resultaat van deze herinterpretatie en bouwinspanningen is opgewaardeerd erfgoed met een sociale invulling en een nieuwe avontuurlijke aanwinst die als landmark in het park schittert.”

 

Re-Claiming ground

Het project kadert in de summerschool Re-Claiming ground, een organisatie van de opleiding architectuur op de Universiteit Antwerpen. De VLIR (Vlaamse Interuniversitaire Raad) zorgde voor een financieel duwtje. Twaalf dagen lang bogen zestien architectuurstudenten zich over een nieuwe toekomst voor de bunker op de kinderboerderij. “We werkten voor deze workshop volgens de design & build-aanpak”, vertelt docent Mario Rinke (UAntwerpen). “Dat is een gekend principe in de architectuur: eerst wordt er nagedacht over het design, meteen erna wordt er gebouwd.”

De studenten – architecten in spe van meerdere Vlaamse universiteiten, maar ook uit instellingen in onder meer Oostenrijk, Zwitserland en Tsjechië – kregen eerst een theoretische inleiding en leerden vervolgens hoe hout te bewerken. Rinke: “Dat was nieuw voor hen, maar die basistechnieken moesten ze onder de knie krijgen. We gingen ook kijken naar bekende houtstructuren in Antwerpen, zoals De Carrousel op de Kaaien. Met een lading recuperatiehout uit de Antwerpse haven gingen de studenten nadien echt aan de slag. Ze bouwden op de bunker een structuur die dienst kan doen als uitkijkplatform, maar ook om workshops aan de bezoekers van de kinderboerderij te geven.”

Meer info: www.uantwerpen.be/reclaiming-ground
 

De bunker uit WOII (voor hij onder handen werd genomen door de studenten van de summer class UAntwerpen 'Re-Claiming ground'.)