Vreedzaam valleigebied of schone schijn?

Officieel heet de beek Schoon Schijn, maar de meesten kennen haar als de Kaartse Beek. Deze waterloop vormt dan ook voor een groot deel de grens tussen de Brasschaatse wijk Kaart en de gemeente Kapellen. De provincie Antwerpen staat in voor het beheer van het volledige traject. De beek stroomt door enkele woonwijken, maar ook door landschappelijk waardevol valleigebied.

In het verleden had de woonwijk De Sterre geregeld met wateroverlast te kampen. Die werd onder andere veroorzaakt door de Kaartse Beek, die niet in staat is om het overtollige water bij extreme neerslag op te vangen.

Eén groot overstromingsgebied. Of toch niet?

De provincie ging op zoek naar structurele oplossingen en liet hiervoor in 2002 de nodige studies uitvoeren. Een van de oplossingen die naar voren werd geschoven, was de aanleg van één groot overstromingsgebied stroomopwaarts Jagersdreef en Fabriekstraat. Bijkomend onderzoek wees echter uit dat een klassiek overstromingsgebied hier toch niet de beste oplossing was. Ook rekening houdend met de verschillende betrokkenen zijn we daarom van dat idee afgestapt. 

Vele kleintjes maken één groot

In plaats van één grote ingreep voorziet de provincie nu meerdere kleinschaligere ingrepen, verspreid in het ganse valleigebied. Door bijvoorbeeld oeverwallen af te graven en het grachtenstelsel te herwaarderen verhogen we op verschillende plaatsen de mogelijkheid om water op te vangen. Op deze manier krijgt het water de benodigde ruimte en blijft de landschappelijke waarde van het valleigebied behouden.

De provincie kijkt verder dan enkel het watersysteem. Ze houdt ook rekening met de ecologische, landschappelijke en recreatieve functies die een valleigebied kan vervullen. Hiervoor zitten we samen met publieke en private spelers in het gebied. Het resultaat is een waaier aan initiatieven die zich momenteel in verschillende fasen bevinden. 

Herstel natuurlijke oevers tussen Hoogboomsteenweg en Hoogstraat

Tussen de Hoogboomsesteenweg en de Hoogstraat in Brasschaat werden de natuurlijke oevers hersteld. Jaren geleden plaatste de gemeente Brasschaat hier over een traject van ruim 500 meter een houten beschoeiing in de waterloop. De nodige vergunningen daarvoor ontbraken echter. De provincie heeft in dit dossier bemiddeld en in het voorjaar van 2018 werd de beschoeiing volledig verwijderd en werden de oevers schuiner gemaakt. Tegelijk werden twee oude stuwen ontmanteld, zodat de vissen hier weer vlot kunnen passeren.

Herinrichting waterloop en fietsverbinding aan de Zwemdoklei

Ademruimte voor de beek

Aan de Zwemdoklei in Brasschaat heeft de dienst Integraal Waterbeleid eind 2018 de groenzone tussen de beek en het voetbalterrein van Mariaburg opnieuw ingericht. Door de aanleg van flauwe oevers en plas-dras zones kan de beek ter plaatse meer water vasthouden. Oeververstevigingen, die in slechte staat waren, zijn verwijderd en vervangen door nieuwe, meer duurzame materialen.

Vlotte doorgang voor fietsers en water

Een belangrijke fietsverbinding tussen de gemeenten Brasschaat en Kapellen kruist de waterloop. De bestaande brug was niet alleen te smal en in slechte staat, maar ook te laag, wat een goede doorstroming belette. Provincie Antwerpen heeft deze vervangen door een breder en hoger exemplaar. Gemeente Kapellen heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om ook het fietspad aan de Kwartellaan volledig te vernieuwen en te verbreden. Hiermee is de fietsinfrastructuur tussen de Zwemdoklei en de Kwartellaan afgestemd op het drukke fietsverkeer.

Openleggen waterloop aan de Kapelsesteenweg

Stroomafwaarts van de Kapelsesteenweg, op de grens tussen Ekeren en Kapellen, werd de waterloop in de jaren ’70 ingebuisd. De provincie maakte gebruik van de afbraak en herbouw van de daar aanwezige supermarkt om de waterloop terug in een open bedding te leggen. Hierdoor kan de waterloop meer water verwerken en bufferen. Bovendien is de beek nu vlot bereikbaar voor onderhoud en bij noodgevallen. De werken aan de waterloop waren eind 2019 afgerond.

Masterplan voor het landschappelijk waardevol valleigebied

De vallei van de Kaartse Beek stroomopwaarts van de Jagersdreef-Fabriekstraat is een landschappelijk waardevol open ruimtegebied. Om dit gebied zo goed mogelijk te beheren en te ontwikkelen, maakten we een masterplan op. Dat deden we in overleg met de gemeenten Kapellen en Brasschaat, het Agentschap voor Natuur en Bos en zorgboerderij de Meander. Samen zochten we naar een multifunctionele invulling voor het plangebied, dat beperkt is tot de gronden in eigendom van de provincie, ANB en de betrokken gemeenten. In 2019 werd het masterplan gefinaliseerd. Het eindresultaat is een integraal inrichtingsvoorstel. Hierin werden maatregelen opgenomen op vlak van waterbeheer, landschapsherstel, natuurontwikkeling en recreatie. Het tracé voor een fiets- en wandelverbinding doorheen het gebied werd echter nog niet definitief vastgelegd. Vertrekkend vanuit het masterplan zal nu een technisch ontwerp opgemaakt worden. Op basis daarvan kunnen we vervolgens een omgevingsvergunning aanvragen om de uitvoering op het terrein mogelijk te maken.

Hieronder kun je een gecomprimeerd bestand met het volledige masterplan downloaden.

Openleggen waterloop aan Jagersdreef-Fabriekstraat

Juist stroomafwaarts van de Jagersdreef-Fabriekstraat zit een sluisje op de waterloop met daarop aansluitend een zeer lange inbuizing. Het sluisje is lang geleden geplaatst om een aanpalende vijver te kunnen voeden, maar het systeem is reeds jaren in onbruik. Een camera-inspectie heeft aangetoond dat de inbuizing plaatselijk in slechte staat is. We moeten hier dan ook regelmatig verstoppingen laten doorspuiten. In samenspraak met de aanpalende eigenaars en de betrokken gemeenten hebben we beslist om de volledige constructie op te breken en de waterloop terug in open bedding te leggen. Tegelijk vervangen we de brug ter hoogte van de Zijdefabriekstraat-Moerbeienlaan door een fietsersbrug. Die brug hindert de doorstroming van de waterloop bij hogere afvoeren en zorgt zo voor overlast. Door de werken gaat niet enkel de beek erop vooruit, maar ook fietsers en voetgangers varen er veilig en wel bij.