Het Ruimtekompas plaatst vier elementen op een cirkel:

1. de knoopwaarde, zijnde de bereikbaarheid met openbaar vervoer, auto en fiets;
2. de plaatswaarde, die een indicatie geeft van het soort en aantal voorzieningen (bijvoorbeeld een school of een ziekenhuis);
3. de gebruiksintensiteit op basis van het inwoners-, tewerkstellings- en bezoekersaantal;
4. de ruimtelijke context volgens de bebouwingsdichtheid, de nabijheid en de verhouding tot omliggende kernen, en de voorwaarden uit de sectorale wetgeving (bijvoorbeeld erfgoed of natuur).

Het netwerk

We maakten maar liefst 400 ruimtekompassen op: voor elke stads- en dorpskern, voor attractiepolen en voor bedrijventerreinen. Bovendien zijn de ruimtekompassen onderling met elkaar verbonden. Logisch, want de gemeenten en hun kernen vormen onderling een netwerk. Wijzigingen in bijvoorbeeld mobiliteit voel je over gemeentegrenzen heen. Komt er een nieuwe fietsostrade, dan beïnvloedt dat de mobiliteit in de naburige kernen en gemeenten. Dat effect zie je in de betrokken ruimtekompassen. De provincie Antwerpen engageert zich om het Ruimtekompas steeds zo up-to-date mogelijk te houden. 

Toepassing

De provincie Antwerpen gebruikt het Ruimtekompas bij de voorbereiding van het Provinciaal Beleidsplan Ruimte Antwerpen of PBRA. Dat PBRA bereidt een nieuwe visie op ruimtelijke ordening voor. Willen we in de toekomst voor iedereen ruimte om te wonen, te werken, te leven en zich duurzaam te verplaatsen, dan moeten we daar nu al afspraken over maken. De bevolking groeit immers terwijl de beschikbare ruimte niet toeneemt. Om de koppeling tussen ruimtelijke ordening en mobiliteit consequent toe te passen, gebruiken we het Ruimtekompas ook bij de voorbereiding van nieuwe ruimteljike onderzoeken en projecten. De provincie Antwerpen stelt de ruimtekompassen ook ter beschikking van haar gemeentebesturen. Beleidskeuzes voor ruimtelijke ordening en mobiliteit aan elkaar koppelen is immers ook voor hen noodzakelijk.

De ruimtekompassen baseren zich op objectief cijfermateriaal uit verschillende bronnen zoals de inwonersaantallen uit het rijksregister, de tewerkstellingsaantallen via de Verrijkte Kruispuntbank Ondernemingen (VKBO), de dienstregelingen van De Lijn en de NMBS, de locaties van voorzieningen volgens het Agentschap Informatie Vlaanderen (AGIV),…