Meer dan de helft van dit gebied bestaat uit open ruimte, opgebouwd uit typische landschappen en een fijnmazig netwerk van waterlopen verweven met landbouwlandschappen, kasteelparken, bosfragmenten, trage wegen en kleine landschapselementen. De aanwezige natuur en bos in de zuidrand wordt sterk bepaald en gedragen door beekvalleien, waterlopen, akkers, kasteeldomeinen, forten en parken en tuinen. Ze vormen een fijnmazig groenblauw netwerk dat de open ruimte met elkaar verbindt en doordringt tot in de dorps- en stadskernen. De aanwezige landbouw in de zuidrand wordt bepaald door grondgebonden landbouw, veeteelt en glastuinbouw. De landbouw speelt een belangrijke rol als behoeder en medebeheerder van de open ruimte. De aanwezige streekprodukten en horecazaken getuigen van een Zuidrand die smaakt. De geschiedenis van de kasteelfamilies, landbouwfamilies en volksverhalen zoals dat van de bendes, kasteelheren, enz geven kleur aan de geschiedenis van de Zuidrand.

Tip: ontdek de zuidrand al wandelend of fietsend dankzij onze wandel- en fietskaarten

Het cultuurhistorisch patrimonium in het gebied wordt ondermeer gekenmerkt door de fortengordel, die de forten in Wommelgem, Borsbeek, Mortsel, Edegem en Wilrijk verbindt. De kastelen en bijhorende parken en domeinen zoals Solhof en Cleydael in Aartselaar, Hof Ter Linden in Edegem, Altenapark in Kontich en Weyminckhove in Hove en Albertpark in Lint, het kasteel van Boechout zijn typisch voor de streek. Enkele kastelen waren de hoven van Plaisantie waar de begoede burgers en adel zich kwam ontspannen. Ook de omgeving en hoeves zoals de Dieseghemhoeve in Mortsel, maken hier deel van uit.Ander cultuurhistorisch patrimonium zoals de molen in Aartselaar en de stenen molen in Boechout zijn de laatste molens in de Zuidrand die verwijzen naar het graan dat verwerkt werd van de akkers. Kapellen en kapelbomen vertellen over religieuze gebruiken en de grot in Edegem die ook vandaag nog een bedevaartsoord is.