Leerlingen St. Ursula en domeinwachters Rivierenhof werken samen aan milieuvriendelijke oplossing voor overlast eikenprocessierups

Vanmiddag stelden het Sint-Ursula Instituut uit Wilrijk en de domeinwachters van het Rivierenhof in een zeer winderig park het RUPS-project voor. De afgelopen maanden werkten leerlingen en leerkrachten van de secundaire school gedreven aan honderd nestkastjes voor kool- en pimpelmezen en werd de ecologische bestrijding van de oprukkende eikenprocessierups besproken. De domeinwachters van het Rivierenhof hingen de nestgelegenheden op in zestien zones van het park waar verleden zomer de brandharen van de rupsen het meeste overlast veroorzaakten.

Liefde voor de natuur in actie

Van bij het ontstaan van het Rivierenhof als provinciaal domein, nu bijna een eeuw geleden, wilde provincie Antwerpen (stads)mensen en natuur op een laagdrempelige manier dichter bij mekaar te brengen. Dit groendomein in Deurne heeft dan ook een lange traditie van Natuur- en Milieu Educatie (NME). Elk schooljaar genieten er in de provinciale groendomeinen regio Antwerpen tot vijfentwintigduizend kinderen met hun leerkrachten van een educatieve activiteit. Zo werden er generaties Antwerpenaren kennis en liefde voor de natuur bijgebracht. Het is fantastisch om mee te maken dat kinderen en leerkrachten nu op hun beurt oplossingen uitwerken voor de uitdagingen waarmee deze NME-centra te maken krijgen. Die betrokkenheid en gedrevenheid, dat engagement is prachtig.

Rudi Weerts, directeur van het St. Ursula Instituut in Wilrijk lichtte het ontstaan het RUPS-project toe en de uitrol ervan in cijfers. (zie kaderstuk, onder de foto) Hij bevestigt dat de leerlingen ontzettend betrokken zijn: “Het leeft! Dit project past perfect binnen het concept van de onderwijsvernieuwing voor de eerste graad die de overheid voor ogen heeft: oriënteren en observeren. De wereld van de 12- tot 14-jarige leerlingen mag zich niet beperken tot het klaslokaal. Zij moeten de gelegenheid krijgen om de hen omringende samenleving te verkennen en er zinvol toe bij te dragen. Onze leerkrachten techniek hebben dat goed begrepen met dit vakoverschrijdende project, waarbij ook andere leerkrachten betrokken werden.”

Alle bee(s)tjes helpen

Het ophangen van een symbolisch laatste nestkastje aan de spiegelvijver was de apotheose van een bijzondere samenwerking tussen geëngageerde schoolkinderen, leerkrachten, directies en (gepensioneerde) domeinwachters die moet leiden tot het vergroten van de populatie kool- en pimpelmezen als een milieuvriendelijke oplossing voor een ‘brandend’ probleem.
Of er door het ganse RUPS-project binnenkort ook minder hinderlijke brandhaartjes door de lucht zullen zweven, valt voorlopig nog af te wachten. De leerlingen van het Sint-Ursula-Instituut en de domeinwachters van het Rivierenhof kijken alleszins terug op een mooie samenwerking om op een ecologische manier een antwoord te bieden op een actueel probleem.
Peter Verdyck, directeur van de Provinciale Groendomeinen Regio Antwerpen: “We zijn er van overtuigd dat met het aanbrengen van de door de leerlingen gemaakte nestkastjes de aantallen pimpel- en koolmezen snel zullen toenemen. De processierupsen zullen het in het Rivierenhof een stuk moeilijker krijgen. Alle bee(s)tjes helpen.”

De jeukhinder en een artikel in de krant waren voldoende voor de leerkrachten en leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs St. Ursula in Wilrijk om een heus rupsenproject op poten te zetten. In samenwerking met de provincie Antwerpen ontwierpen een prototype nestkast dat door de leerlingen kon worden gebouwd. Om er voor te zorgen dat de nestkasten worden bewoond door mezen en niet door andere vogels, moet de nestkast aan een aantal voorwaarden voldoen. Zo moet bijvoorbeeld de opening van de nestkast exact 2,8 cm bedragen en naar het oosten worden gericht. Bovendien moet een nestkast vooraan handig te openen zijn om controles en reiniging achteraf mogelijk te maken.

Duizend plankjes op maat en meer dan drieduizend schroeven
Met de bestelling van duizend op maat gezaagde plankjes en meer dan drieduizend schroeven ging het project goed van start, De bouw van de nestkasten gebeurde tijdens de uren techniek. Maar ook tijdens andere vakken werd de ecologische bestrijding van de eikenprocessierups belicht. Tijdens de lessen Plastische Opvoeding / Beeld werden de nestkastjes gepersonaliseerd met een pyrograaf. De wiskundeleerkrachten gingen met schaalberekening en aanzichten aan de slag en tijdens de lessen ecologie en natuurwetenschappen werd de voedselketen onderzocht. Het enthousiasme van sommige leerlingen was zo groot dat er zelfs na de schooluren verder werd gewerkt aan het design van de nestkasten. Elk kastje vond bovendien een meter of een peter.

Hallo meesjes! Bye bye jeuk?
Onderzoek toont aan dat het plaatsen van nestkasten voor mezen de opmars van de eikenprocessierups kan terugdringen. Kool- en pimpelmezen eten namelijk graag eikenprocessierupsen. Nu is het een kwestie van deze vogels in de onmiddellijke omgeving van de overlastzones te laten nestelen. Met deze voorzet, kan de populatie meesjes beter gedijen en groeien.

Weten of de nestkastjes al bewoond zijn?
Zal de mezenpopulatie toenemen? Wie wil kan de toestand live volgen via een computerscherm of smartphone. Het directieteam van Sint-Ursula liet een webcam inbouwen in een ‘online-nestkast’ aan de grote boom op de speelplaats. Nu kan iedereen de beelden zien van nieuwsgierige koolmeesjes.

Bekijk live webcambeelden gestreamd vanuit een identiek nestkastje in Wilrijk via: https://youtu.be/vvsGm3BR5uE

Opname uit online nestkast in Wilrijk: https://tinyurl.com/u42ss6c

De honderd nestkastjes werden verspreid over 16 zones in het Rivierenhof uitgehangen, op dezelfde locaties waar vorige zomer het meest overlast werd vastgesteld door de brandharen van de eikenprocessierups.

Resultaat op 15 april 2020:

in dit nestkastje van het RUPS-project van St. Ursula in Wilrijk hebben een koppel pimpelmezen voor eieren gezorgd! Ook deze toekomstige nakomelingen lusten wel een rupsje.